Page 26 - EMCAPP-Journal No. 1

Christian Anthropology

Nature of despair Natura rozpaczy

Krzysztof A. Wojcieszek Krzysztof A. Wojcieszek

Summary: The basis of this philosophical/anthropolo- Streszczenie. Podstawą antropologicznej analizy rozpa-
gical analysis of despair is a theory of personal relations czy jest teoria relacji osobowych odróżnionych od uczuć
versus emotions (Saint Thomas Aquinas/Gogacz). Any (Święty Tomasz z Akwinu, M. Gogacz). Każde spotka-
personal meeting has the double effect on two different nie ludzkie, w myśl tej teorii, skutkuje dwoma efektami:
levels: a non-material (spiritual/intellectual) level of per- nawiązaniem relacji osobowych na poziomie niemate-
sonal relations, and a material level – emotional. Perso- rialnym (duchowym) i wywołaniem uczuć na poziomie
nal relations are the answer to transcendentalia: faith is materialnym. Relacje osobowe są odpowiedzią na tran-
the answer to truth, hope is the answer to the good, and scendentalia czyli przejawy indywidualnego aktu istni-
love is the answer to reality; whereas emotions are con- enia napotkanej osoby. Relacja wiary jest odpowiedzią
nected with the body and its needs and conditions. Thus na transcendentale prawdy, relacja nadziei na tran-
the reaction in a second person consists of two compo- scendentale dobra, a relacja miłości na transcendentale
nents – personal relations and emotions. Relations are realności. Uczucia zaś są odpowiedzią na materialne (cie-
more important, and emotions are finally organised and lesne) własności drugiej osoby. Tak więc ludzka reakcja
governed by personal relations. If we are in the situation na drugą osobę zawsze jest złożona z tych dwu kompo-
of breaking our personal relations (love crisis, death of nentów, z czego relacje są ważniejsze i ostatecznie to one
relatives, trauma, for example), our emotions (feelings) są podstawą trwałych więzi. Jeśli załamują się relacje oso-
also collapse, so breaking personal relations has a dama- bowe, to i uczucia się rozpraszają, gdyż brak im podstawy
ging influence on our body. That state is called a state of integracji. To z kolei powoduje zagrożenie integralności
despair, with death as the final result. The situation of a naszego ciała, co zabezpieczają uporządkowane re-
love crisis in the modern world has an almost unknown lacjami uczucia. Kryzys relacji osobowych może być
effect in the wide despair felt among many people. The wywołany takimi sytuacjami jak śmierć, zdrada czy
odrzucenie miłości. Poczucie, że miłość jest niemożliwa
lub załamała się, staje się początkiem procesu dezinte-
gracji nazwanego rozpaczą i kończącego się śmiercią z
powodu zaniku obronnej roli uczuć. Dość powszechne
przeżywanie kryzysu miłości przez wielu współczesnych
skutkuje większą podatnością na trywialne zagrożenia,
na przykład śmiercionośne używki (alkoholizm, narko-
mania). Jednocześnie brak wiedzy antropologicznej na
temat struktury osoby ludzkiej i jej więzi z innymi osoba-
mi powoduje słabe rozpoznanie tego typu zagrożenia
jakim jest proces rozpaczy. Tymczasem rozpaczy można
zapobiegać, bo w gruncie rzeczy zawsze jest ona jedynie
groźną pomyłką zrozpaczonej osoby.

I will set out and go Wstęp.
back to my father
and say to him: Jest I wojna światowa. Brytyjski wy-
Father, I have sin- wiad opisuje port w Ostendzie jako
ned against heaven miejsce potencjalnego stacjonowania
and against you. groźnych łodzi podwodnych. Brytyj-
Luke 15:18 czycy decydują się na samobójczy atak
blokujący wejście do portu. 9 maja 1918
Ojcze, zgrzeszyłem roku statek HMS Vindictive z ochot-
przeciwko niebu nikami na pokładzie dokonuje des-
i przeciwko Tobie. perackiej operacji samo-zatopienia u
Ew. Łukasza 15.18 wejścia do portu. Operacja jest pozor-
nie udana, ale po wojnie okazuje się, że
rozpoznanie wywiadu było całkowicie
błędne. Port nie stanowił takiego zagrożenia, jakiego się
obawiano. Ofiara życia ochotników okazała się niepo-
trzebna. Ten przypadek stanowi dobrą metaforę opisywa-
nego dalej procesu rozpaczy. Rozpacz bowiem zawsze jest
pomyłką.

26