Page 17 - EMCAPP-Journal No. 13

leads us to the question: Are we just an auto- ze działania jako bytu. Widzimy zawsze i tylko
nomously existing body? If so, then there are a cały zespół: ciało + zespół przyczyn celowych. I
lot of puzzles. Would we be only ephemera on to od strony tych przyczyn – przepływających
the ocean of material changes? Something that przez nas cząsteczek.
worked out the same way, took part a little and
disappeared. Maybe, maybe... 5. Drogowskaz czwarty: nie jesteśmy ciałem.
However, old Aristotle, and later Saint Thomas Uproszczone ujęcie ludzkiego bytu sprawia,
Aquinas, saw it completely differently. What we że mamy skłonność do uznawania autonomii
consider to be equivalent to our being or „body“ „ciała“ w istnieniu. Uważamy, że ten zespół
is only a fragment of our being. It is a manife- mnogości uporządkowanych atomów po prostu
station of material potency, and this one is a jest i to bycie należy mu się samo z siebie. Tym-
fragment of something greater, which Aristotle czasem: pstryk i już nas nie ma. Zespół atomów
called „substance“ (ousia), and what consisted rozsypuje się, buja po świecie, a nas cieleśnie
of the essence (form, act, essentia) and poten- nie ma. Ta nietrwałość naprowadza nas na py-
cy (fields of changes, updates). In order for the tanie: czy jesteśmy tylko ciałem, autonomicznie
„body“ as potency to be, it must be based on istniejącym? Jeśli tak, to pojawia się mnóstwo
something more powerful, on the being, on the zagadek. Bylibyśmy tylko efemerydą na oceanie
essence of our being, on what is already there. materialnych przemian? Czymś co tak się samo
Aristotle called it act, form, soul (entelechya). ułożyło, potrwało troszkę i zniknęło. Może,
In any case, he believed that the „body“ has no może...
ontic autonomy. Saint Thomas Aquinas deepe- Jednak stary Arystoteles, a później św. Tomasz
ned this intuition by pointing to the essential z Akwinu widzieli to zupełnie inaczej. To, co
act of existence as the basis of our being. First, uznajemy za równoważne naszemu byciu czyli
there is an act of existence. This makes us real „ciało“ jest tylko fragmentem naszego bytu. Jest
and updates the essence. The essence in turn przejawem możności materialnej, ta zaś jest
updates the „body“ as an area of possible chan- fragmentem czegoś większego, co Arystoteles
ges, possible further updates. nazywał „substancją“ (ousia), a co składało się z
Both Aristotle and Saint Thomas thought that istoty (formy, aktu) i możności (pola zmian, ak-
there are two possibilities in a human being, tualizacji). Aby „ciało“ jako możność było, musi
two areas of change: material potency and im- się opierać na czymś mocniejszym bytowo, na
material potency. Why? Because certain effects istocie naszego bytu, na tym, co już jest. Ary-
of our actions go beyond the material area, e.g. stoteles nazywał to aktem, formą, duszą (ente-
knowledge of the truth, choice of good, love. lechija). W każdym razie uważał, że „ciało“ nie
In order for our intellect to rest on it, it must ma bytowej autonomii. Pogłębił tę intuicję św.
have an unlimited material foundation. We do Tomasz wskazując na zasadniczy akt istnienia,
not see, we do not feel our immateriality (our jako podstawę naszego bytu. Najpierw jest akt
„soul“), because material potency is the only istnienia. On urealnia i aktualizuje istotę. Ona z
bases of direct human knowledge and does not kolei aktualizuje „ciało“ jako obszar możliwych
provide it. We never see the spirit, it is only im- zmian, możliwych dalszych aktualizacji.
plicitly suggested. But we find in us the effects of Dodajmy, że zarówno Arystoteles jak i św. To-
the intellect, which are understandable only on masz uważali, że akurat w człowieku są aż
the assumption that man possesses an immate- dwie możności, dwa obszary zmian – możność
rial (spiritual) potency (Aristotle, Peripsyche). materialna i możność niematerialna. Dlacze-
So we have this kind of living structure of man: go? Ponieważ pewne skutki naszego działania
- first the individual ACT OF EXISTENCE (let wykraczają poza materialny obszar, np. pozna-
us add: created by Self-existence, God) nie prawdy, wybór dobra, miłość. Aby nasz inte-
- - then, “actualised” by him essence (essentia, lekt miał się na czym oprzeć musi mieć podłoże
the form) nieograniczone materialnie. My nie widzimy,
- - then two areas of potency - immaterial area nie odczuwamy naszej niematerialności (naszej
(basis of mind) and material („body“) „duszy“), bo możność materialna jest jedyną

15